ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի աշնանային նստաշրջանի լիագումար նիստում ելույթ ունենալիս դիմելով ԵԽ խորհրդարանական վեհաժողովի նախագահին, գլխավոր քարտուղարին և ներկաներին՝ նաև ընտրական գործընթացներից է խոսել:

«Ես ինձ հետ ԵԽԽՎ եմ բերել թե՛ հաջողությունների, թե՛ անհաջողությունների պատմություններ, չնայած երբեմն այդ պատմությունները սերտորեն կապված են իրար հետ, և հաճախ դժվար է գտնել այն կետը, որտեղ հաջողությունն ավարտվում է, անհաջողությունը՝ սկսվում։

Ուրախ և հպարտ եմ ԵԽԽՎ-ին զեկուցել, որ 2018 թվականի Ժողովրդական, ոչ բռնի, թավշյա հեղափոխությունից ի վեր իշխանությունը Հայաստանում որևէ ընտրություն կեղծելու փորձ անգամ չի արել։

Այս ընթացքում տեղի են ունեցել երկու խորհրդարանական ընտրություններ և ՏԻՄ ընտրություններ Հայաստանի բոլոր համայնքներում, որոշ տեղերում նույնիսկ երկու անգամ։

2018 և 2021 թվականների համապետական խորհրդարանական ընտրությունները միջազգային հանրության կողմից գնահատվել են որպես ազատ, մրցակցային, ժողովրդավարության չափանիշներին համապատասխանող, ինչը, ըստ էության, մեր պատմության մեջ աննախադեպ էր։ ՏԻՄ որևէ ընտրության արդյունքների հետ կապված բողոքի ակցիաներ չեն եղել․ մի շարք համայնքներում հաղթել են ընդդիմադիր կուսակցություններ, ինչը, ըստ էության, անհնար էր 2018 թվականի Հեղափոխությունից առաջ։

Հայաստանի քաղաքական կյանքից վերացել է հետընտրական պրոցես հասկացությունը, մինչդեռ 2018 թվականի Ժողովրդական, ոչ բռնի, թավշյա հեղափոխությունից առաջ դա Հայաստանի քաղաքական կյանքի ամենահաճախ օգտագործվող տերմինն էր։

Մարդիկ փոփոխությունների հույսը կապում էին հետընտրական պրոցեսների հետ, որովհետև գիտեին, որ ընտրությունները կեղծվելու են իշխանությունների կողմից, ինչի հետևանքով հետընտրական պրոցեսների պատեհություն էր առաջանալու։ Այսպես եղել է 2018-ից առաջ տեղի ունեցած գրեթե բոլոր ընտրություններում, բայց դա արդեն պատմություն է և, մեր մեջ ասած, արդեն բավականին հին պատմություն։

Բայց սա չի նշանակում, թե մեր երկրում ընտրական ժողովրդավարությունը խնդիրներ չունի։ Հայաստանում որոշ ուժերի կողմից ընտրակաշառքի պրակտիկան շարունակում է կիրառվել։

Խնդիրն այստեղ ոչ միայն այն է, որ իրավապահներից մեծ ջանք է պահանջվում նման դեպքերը բացահայտելու համար, այլև չկան գործնական մեխանիզմներ՝ ընտրությունների արդյունքների վրա ընտրակաշառքի ազդեցության չափը պարզելու համար։ Եվ որպես հետևանք՝ ընտրակաշառք բաժանած ուժերին քաղաքական և ընտրական պրոցեսից դուրս թողնելու գործնական մեխանիզմները կա՛մ բացակայում են, կա՛մ անորոշ են, մյուս կողմից էլ նման մեխանիզմների գործարկումը կարող է մեկնաբանվել որպես ընտրությունները վերահսկելի դարձնելու փորձ, չնայած ընտրակաշառքով մանդատ ստացածների ներկայությունը խորհրդարանում կամ ՏԻՄ-երում ընկալվում է որպես ժողովրդավարության անպաշտպանություն, երբ ժողովրդավարության գործիք ընտրությունները փողի գործադրմամբ օգտագործվում են ընդդեմ ժողովրդավարության։

Սրան գումարվում է ապատեղեկատվությունը, իսկ Հայաստանի դեպքում դա առավել խնդրահարույց է, որովհետև լրատվական ռեսուրսների մեծ մասը գտնվում է 2018 թվականի Հեղափոխությամբ իշխանությունից հեռացված, իսկ ներկայումս որպես ընդդիմություն հանդես եկող ուժերի տնօրինման ներքո, որոնք իրենց ապօրինաբար կուտակած հարստությունն ապօրինի գույքի բռնագանձման գործընթացից փրկելու համար դրանց մի մասը ծախսում են ապատեղեկատվության տարածման վրա։

Շատ դեպքերում նրանք աջակցություն են ստանում իրենց համախոհ արտերկրյա ուժերից։

Ապատեղեկատվության այս արշավի դեմ գործնական միջոցների ձեռնարկումը կարող է մեկնաբանվել որպես խոսքի ազատության սահմանափակման փորձ, իսկ գործողությունների բացակայությունը դիտարկվում է որպես ժողովրդավարության խեղճություն, անպաշտպանություն, երբ ժողովրդավարության գործիք խոսքի, համացանցի ազատությունը փողի գործադրմամբ օգտագործվում է ընդդեմ ժողովրդավարության։

Նման իրավիճակների թվարկումը դեռ կարող եմ շարունակել, և սրանք խնդիրներ են, որոնց մի մասը գոյություն ունի ոչ միայն Հայաստանում։

Ժողովրդավարության դեմ հիբրիդային հարձակումները ժողովրդավարական երկրների առանցքային մարտահրավեր են դառնում։

Մենք Հայաստանում նման իրավիճակների նկատմամբ դիրքավորվում ենք նախ ժողովրդավարությանը չվնասելու սկզբունքով՝ հասկանալով, որ մեր շատ հայրենակիցներ սա որակում են որպես թուլություն կամ անգործություն։

Հիբրիդային հարձակումները և դրանց նկատմամբ գործուն միջոցների բացակայությունը հեղինակազրկում են ժողովրդավարությունը։ Բայց միևնույն է այստեղ առանձին վերցրած երկրի լուծումներ չկան, և Եվրոպայի խորհուրդը, ԵԽ խորհրդարանական վեհաժողովն են այն ինստիտուտները, որտեղ մենք պետք է քննարկենք այս հարցը, ի մի բերենք մեր անելիքները և հասկանանք, թե ինչպես պետք է ավելի ամրացնենք ժողովրդավարությունը։

Համենայն դեպս, մեր ընկալումն այն է, որ Հայաստանի Հանրապետությունն այս հարցում պետք է գործի գլոբալ ժողովրդավարական հանրության հետ, նրան համընթաց, և այդպես էլ կվարվենք։ Ժողովրդավարությունը մեզ համար չափազանց թանկ և կարևոր է, և մենք չենք կարող նմանվել նրանց, ովքեր ժողովրդավարության գործիքներն օգտագործում են ժողովրդավարությանը վնասելու համար։

Նկատի ունեմ՝ շատ ավելի վտանգավոր է ժողովրդավարությունը պաշտպանելու կարգախոսի ներքո ժողովրդավարությունը վնասելու հնարավոր գործելակերպը։

Բայց, հարգելի՛ ներկաներ, թույլ տվեք վստահորեն հայտարարել. ի հեճուկս այս ամենի՝ ժողովրդավարությունը Հայաստանում վստահելի ձեռքերում է։ Եվ խոսքն այս դեպքում ոչ թե Կառավարության, ոչ թե կառավարող մեծամասնության, ոչ թե քաղաքացիական հասարակության, այլ ժողովրդի մասին է, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիների մասին։

Ժողովրդավարությունը քայքայելուն ուղղված այն գործիքները, որոնք հենց նոր թվարկեցի, կիրառվեցին Հայաստանում ժողովրդավարության համար, թերևս, ամենախոցելի շրջանում՝ 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմից անմիջապես հետո, երբ Հայաստանում խոր քաղաքական ճգնաժամ էր առաջացել։

Ավելին՝ ինչ-որ առումով 44-օրյա պատերազմը հիբրիդային պատերազմի մաս էր, որի թիրախում Հայաստանի պետականությունն էր, Հայաստանի անկախությունը։

Բայց գիտե՞ք, հենց ժողովրդավարությունն էր, որ բառիս բուն իմաստով փրկեց Հայաստանի պետականությունն ու անկախությունը։ Պատերազմը և դրան ուղեկցող ապատեղեկատվությունն այն գործիքներն էին, որոնցից օգտվելով՝ հակաժողովրդավարական ուժերը մեզնից պահանջում էին պարզապես իշխանությունը հանձնել իրենց»,- ասել է վարչապետը։